Na czym polega badanie wariografem?
Badanie wariografem polega na rejestracji sygnału wysyłanego przez mózg. Czujniki wariografu rejestrują też normalne funkcje organizmu, notując prawidłowy oddech, ciśnienie tętnicze krwi oraz opór skóry. Opór skóry, to jej wilgotność i napięcie, zmieniające się na skutek reakcji mózgu na zadawane pytania. Można próbować oszukać wariograf, kierując myśli na inne tory, ale trudno oszukać własny organizm i wpłynąć na jego reakcje fizjologiczne. Dzisiejsze urządzenia wariograficzne to wielotorowe rejestratory, które wyłapują nawet najdrobniejsze wahania podczas udzielania odpowiedzi. Badania wariografem mają swoich zwolenników i przeciwników, ale niewątpliwie bywają przydatne w toku prowadzonej sprawy.
Jednak, jeśli osoba badań wariografem cierpi na zaburzenia psychiczne, wyniki nie będą miarodajne, tak samo, gdy osoba badana wariografem ma wyrobione zdanie na temat zdarzeń na podstawie artykułów prasowych i internetowych. Mimo to, wariograf pozwala wyeliminować z kręgu podejrzanych osoby, które zupełnie nic o sprawie nie wiedzą, więc zajmowanie się nimi jest zbędne, a w przypadku na przykład firm, naraża przedsiębiorców na dodatkowe koszty.
Co to jest wariograf czyli wykrywacz kłamstw?
To urządzenie służące do analizowania fizjologicznej reakcji organizmu ludzkiego na zachodzące pod wpływem emocji towarzyszących odpowiedzi na pytania zadawane przez prowadzącego badania. Organizm człowieka to szereg reakcji fizjologicznych, stanowiących odpowiedz na emocje, które można skutecznie zbadać i określić w toku badania. Dlatego też wykrywacz kłamstw stosuje się nie tylko w policji podczas śledztwa, ale też często też firmy sprawdzają na nim swoich pracowników pod kątem ich lojalności lub podczas rekrutacji na wymagające stanowisko, ale też znajduje zastosowanie podczas detektywistycznych dochodzeń, dotyczących zdrady małżeńskiej, oszustw w firmie i innych. Wykrywacz kłamstw wynalazł Leonard Keeler i zastosował pierwszy raz w USA w 1935 roku. Od tamtej pory urządzenie jest stale udoskonalane, tak samo jak sam proces badania, a jego zastosowanie posiada niezwykle szeroki zakres.
Na czym polega badanie wykrywaczem kłamstw?
Badanie wariografem polega na ocenie parametrów fizjologicznych przesłuchiwanego w trakcie zadawania serii pytań. Niektóre pytania mają związek ze sprawą, inne stanowią pytania kontrolne i są zupełnie bez związku z prowadzonym dochodzeniem, inne zupełnie obojętne. Pytania obojętne to takie, które nie mają związku z osobą badaną i przedmiotową sprawą, może to być na przykład pytanie dotyczące pogody. Pytania kontrolne zawierają informację fałszywą lub prawdziwą, dotyczą osoby badanej, ale zupełnie nie są związane z prowadzoną sprawą. Mogą więc dotyczyć miejsca urodzenia, stanu cywilnego osoby badanej, daty urodzenia, nazwiska i innych rzeczy, na które badany odpowiada “tak” lub “nie”. Pytania obojętne oraz kontrolne pozwalają wyznaczyć wzorce zachowań badanej osoby, schemat, poza który wyjdą reakcje towarzyszące odpowiedzi na pytania krytyczne. Ciekawą formą badań wariografem jest samo zadawanie pytań osobie, bez oczekiwania na odpowiedź, gdzie bada się tylko reakcje fizjologiczne osoby badanej. Analizowane są tu parametry oddechu, ciśnienia krwi, przewodnictwa elektrycznego skóry. Badanemu zakłada się czujniki na poszczególne części ciała. Czujniki te monitorują parametry poszczególnych czynników badania i zmian fizjologicznych, które zostają zapisane pod postacią krzywych wykresu. Trzeba pamiętać, że czujniki rejestrują poziom reakcji fizjologicznych nie zauważalnych gołym okiem.
Badania wariografem w sądownictwie
Wariograf, mimo, że potocznie nazywany wykrywaczem kłamstw, wcale nie wykrywa kłamstwa. Zmiany w reakcji fizjologicznej, rejestrowane podczas badania, pozwalają ocenić, czy badana osoba reaguje emocjonalnie na pytania dotyczące przedmiotu badania. To ocena i wykrycie tak zwanych śladów emocjonalnych. Badanie pozwala ocenić, czy zadawane pytania są zupełnie nowymi informacjami wprowadzonymi do mózgu, czy też “dotykają” informacji utrwalonych, takich, z którymi badana osoba miała już do czynienia. Innymi słowy, jeśli pytania dotyczą informacji, o których mowa była w prasie, telewizji czy internecie, mózg może odpowiedzieć zmianami fizjologicznymi, ponieważ badana osoba już miała do czynienia z przedmiotem sprawy i posiada na ten temat informacje. Dzięki badaniu wariografem można określić, czy badana osoba miała związek ze sprawą i jakie rodzaju był to związek.
Polskie prawo dopuszcza wyniki ekspertyz z badań wariografem tylko wówczas, gdy badany wyraził bezwzględną zgodę na badanie tym urządzeniem, oraz jeśli badanie było przeprowadzone przez wykwalifikowanego biegłego, wskazanego przez sąd. Nie jest to jednak wiążący dowód w sprawie, jako, że organizm może reagować pod presją podczas przesłuchania, czyli jeśli człowiek jest przesłuchiwany w sprawie o zabójstwo, to nawet niewinny, może zafałszować obraz ekspertyzy pod wpływem strachu, z lęku, że zostanie oskarżony, mimo, że nie zawinił.
Co daje badanie wariografem w sądownictwie?
Przede wszystkim można go stosować w celu ograniczenia kręgu osób podejrzanych, ustalenia wartości dowodowej ujawnionych śladów. Są to sytuacje wyjątkowe. Mogą mieć miejsce tylko za zgodą osoby badanej. Badanie wariografem podczas prowadzenia spraw karnych budzi kontrowersje, ze względu na złożoność psychiki ludzkiej oraz jego różnorodne reakcje. Dla wielu osób już samo podejrzenie i samo oskarżenie jest na tyle stresującym wydarzeniem że wariograf może wskazać nieprawdę. Warto wiedzieć, że materiał z badań, zbędny dla dalszego postępowania, należy usunąć z akt sprawy i zniszczenie, co w praktyce oznacza, że jeśli badana osoba zostanie w późniejszym czasie uznana za podejrzaną, to dowód z badania wariograficznego nie może stanowić dowodu w przedmiotowej sprawie. I odwrotnie, art 199a. mówi, że badanie przeprowadzone na osobie już podejrzanej, może być, jak najbardziej, dowodem w postępowaniu karnym.
Badanie wariografem w codziennym życiu?
Żyjemy w bardzo złożonych czasach, w których trudno ocenić prawdę. Dlatego wariograf znajduje zastosowanie nie tylko w sądownictwie i sprawach karnych. Wg detektywów z Pro-Tom zajmującej się między innymi badaniami wariografem, to skuteczne narzędzie, pozwalające na wyeliminowanie z rekrutacji niewłaściwych kandydatów na pracowników, to również świetny sposób na udowodnienie niewinności w przypadku podejrzenia o zdradę lub nielojalność. Czasem może wydawać się, że jego zastosowanie jest wątpliwe moralnie, jednak z doświadczenia detektywów wynika, że osoby, które nie mają nic do ukrycia, nie mają nic przeciwko przebadaniu się tym urządzeniem.