Mediator jest osobą bezstronną, pomagającą osobom zainteresowanym rozwiązać konflikt. Często dzięki jego pośrednictwu możliwa jest rzeczowa rozmowa o problemie. Osoby skonfliktowane nie muszą się ze sobą bezpośrednio spotykać, a mediator staje się pośrednikiem między nimi. Mediator jest w jakimś stopniu również psychologiem, ponieważ rozumie potrzeby obu stron i za każdym razem bierze je pod uwagę jako ostateczne wskazówki w celu rozwiązaniu sporu. Nie narzuca własnych zasad, kieruje się wyłącznie potrzebami i sugestiami petentów. W razie braku porozumienia stron konfliktu, nie stara się na siłę godzić ze sobą klientów a akceptuje zaistniałą sytuację.
Mediator swoją postawą pomaga klientom określić się w sytuacji spornej. Rozmowa odbywa się w przemyślany sposób, w atmosferze wzajemnego szacunku i spokoju.
Najczęściej metody mediacji stosuje się w sprawach rodzinnych i sąsiedzkich. Kosz mediacji ustalają strony zainteresowane na pierwszym spotkaniu z mediatorem.
Mediacja jest formą dobrowolną. Jeśli któraś ze stron uzna, że ta metoda nie jest skuteczna, to w każdej chwili może mediację przerwać i wkroczyć na drogę sądową.
Mediacja znana była już w dawnych czasach. W grupach plemiennych za mediatora uznawany był najstarszy i najbardziej doświadczony członek danego plemienia.